Matematik Öğretmenlerinin Öğretim Yöntemlerini Kullanmada Karşılaştıkları Sorunlar

Özet:Eğitimin temel öğelerinden biri, öğretme ve öğrenme etkinlikleridir (Fidan, 1996).
Eğitim amaçlarının gerçekleşmesinde öğretim-öğretme süreçlerinin  etkililiği ise büyük ölçüde öğretmene ve onun öğretme ortamında gerçekleştirdiklerine bağlıdır (Açıkgöz, 2000).
Mc Neil ve Wiler'e (1990) göre tüm öğretmenler öğrenme-öğretme yöntemlerini, öğrenmeyi daha etkin hâle getirebilmek için kullanılabilecek reçeteler olarak görmelidirler.
İlköğretim matematik öğretmenleri,  çağdaş matematik öğretim yöntemlerini nasıl kullanmaktadırlar? Yaşadıkları sorunlar nelerdir? Bu sorulara yanıt aramak amacı ile araştırmamızı  oluşturduk. Bu soruların yanıtları eğitimin  öğretim- öğretme sürecinde yaşanılan  sorunların çözümüne ışık tutacaktır.
Araştırmamızın evrenini İzmir İli ve İlçelerinde bulunan İlköğretim  Okullarında  görevli matematik öğretmenleri , örneklemimiz de ise evrenden rastgele seçilen 77 matematik öğretmeni bulunmaktadır.
Görüşleri Likert tipi kapalı uçlu anket kullanılarak toplanmıştır. Veriler, SPSS paket programında varyans analizi, t testi gibi teknikler ve yüzdelikler kullanılarak  değerlendirilmiştir.

1. GİRİŞ

Eğitim, sürekli sorgulanması gereken dinamik bir süreçtir. Eğitimin klasik tanımı üzerinde de artık bazı değişiklikler yapmanın zamanı gelmiştir. Yeni eğitim tanımı aşağıdaki biçimde verilebilir:
"Eğitim, değişen durumların gerektirdiği bilgi ve becerileri kişisel çaba ile öğrenebilme  ve bunları yaşamın özel durumlarına uygulayabilme sanatının kazanılmasıdır" (Titiz,2000). Yeni eğitim anlayışımız öğretmeye son verilmesini, öğrenmek isteyene yardım edilmesini gerektirmektedir.
Öğretmen "Nasıl öğreteceğim?" sorusunu kendisine sorduğunda öğretim yöntemleri gündeme gelecektir.
Öğretim yöntemleri, ilköğretimde görev yapan matematik öğretmenleri tarafından bilinmekte midir? Öğretmenler öğretim yöntemlerini nasıl kullanmaktadırlar? Bu sorulara yanıt bulabilmek için bu araştırma yapıldı.

2. ARAŞTIRMANIN AMACI
Bu araştırmanın amacı; "ilköğretim okullarında görev yapan matematik öğretmenlerinin, öğretim yöntemlerinin kullanımına yönelik görüşlerini saptamaktır". Bu amacı gerçekleştirebilmek için aşağıdaki alt problemlere yanıt aranmıştır.
İlköğretim matematik öğretmenlerinin,
Düz anlatım, tartışma, soru-yanıt yöntemlerine ilişkin görüşleri;  işbirlikli öğrenme, araştırma yoluyla öğrenme, sunarak öğrenme yöntemleri için  düşündükleri; keşfetme yöntemi, matematiksel oyunlar, beyin fırtınası yöntemleri ile ilgili düşünceleri ; öğretim yöntemlerin kullanışına yönelik düşünceleri; öğretim yöntemlerinin kullanışlarında cinsiyet farkları nelerdir; farklı yaşlarda olanların, değişik öğretim yöntemlerini kullanışlarına yönelik düşüncelerinde farklılık var mıdır?
Öğretim yöntemlerine yönelik düşünceleri mesleki deneyim yıllarına göre değişmekte midir?
İlköğretim okullarında görevli yönetici ve matematik öğretmenlerinin öğretim yöntemlerinin kullanış biçimine yönelik düşünce farklılığı var mıdır?
3. YÖNTEM
Araştırmanın evreni ve örneklemi aşağıdaki biçimde oluşturulmuştur:
3.1 Evren-Örneklem
Araştırmanın evrenini İzmir ilindeki ilköğretim okullarında görev yapan matematik öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklemde ise 77 matematik öğretmeni ve yönetici bulunmaktadır.
3.2 Bilgi Toplama Aracı
Araştırmada veri toplama aracı olarak 25 maddeden oluşan anket kullanılmıştır. Ayrıca görüşme yolu ile de bilgi toplanmıştır.
3.3 Verilerin Analizi
Araştırmanın verileri SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Yüzde dökümleri alınmış, tek yönlü varyans analizi (F), Scheffe testi ve t testi uygulanmıştır. Önem düzeyi "a=0,05" olarak alınmıştır. 
  4. BULGULAR ve YORUM
Bu bölümde alt problemlere bağlı olarak bulunan bulgular tartışılacaktır.
Birinci alt problemde "Öğretmenlerin düz anlatım, tartışma ve soru-yanıt yöntemlerine yönelik görüşleri nasıldır?" sorusuna yanıt arandı.
Öğretmenlerin %68.4' ü düz anlatımın matematik öğretiminde etkili bir yöntem olduğunu düşünüyorlar. Soru-yanıt yönteminin ise öğrencinin ilgisini dağıttığı düşüncesindeler (%89.4). Tartışma yönteminin zaman kaybına neden olacağını düşünüyorlar (%66.2). Matematik öğretiminde kullanılması gerektiği düşüncesine karşılar (%75.3). %83.1'i düz anlatım yönteminin soru-yanıt yönteminden daha önemli olduğunu düşünüyor.
Elde edilen sonuçlar matematik öğretmenlerinin dersleri öğretmen merkezli olarak vermeyi daha uygun bulduklarını gösteriyor. Sınıfta öğrenciyi aktif kılan hareketliliğin zaman kaybettireceğini düşünüyorlar.
İkinci alt problemde " Öğretmenlerin işbirlikli öğrenme, araştırma ve sunarak öğrenmeye ilişkin görüşleri nasıldır?" sorusuna yanıt arandı.
Öğretmenlerin % 65.8'i işbirlikli öğrenmeyi bilmediklerini söylüyorlar. Ancak grup çalışması olmadığını da belirtiyorlar ( % 71.4 ). Bu yöntemin matematik öğretiminde kullanılamayacağı görüşündeler    ( % 70.3 ).
Öğretmenler araştırma yoluyla öğretimin de matematik öğretimi için uygun olmadığını düşünüyorlar ( % 92 ). Araştırma yönteminin yaratıcılığı arttırmadığını ( % 93.5 ), matematik kavramları soyut olduğu için araştırma yolu ile matematiğin  öğretilemediği görüşündeler ( % 88.3 ).
Elde edilen sonuçlar yine öğretmenlerin öğretimde öğrenciyi aktif duruma geçiren yöntemlere ilgi duymadıklarını gösteriyor.
Üçüncü alt problemde " Öğretmenlerin keşfederek öğrenme, matematiksel oyunlar ve beyin fırtınasına yönelik görüşleri nasıldır?" sorusuna yanıt arandı.
Öğretmenlerin % 73.7'si matematiksel kavramlar zor olduğu için keşfetme yönteminin matematik öğretiminde kullanılmasının uygun olmadığını, zayıf öğrencilerde kullanılmasının mümkün olmadığını düşünüyorlar.
Matematiksel oyunların matematik öğretiminde kullanılmasını ise asla uygun bulmuyorlar (%98.2 ).
Beyin fırtınası yöntemini öğretmenlerin üçte biri biliyor. Üçüncü alt problemden elde edilen bulgular da matematik öğretmenlerin çağdaş öğretim yöntemlerine de  karşı olduklarını gösteriyor.
Dördüncü alt problem de "İlköğretim matematik öğretmenlerinin matematik öğretiminde yöntemlerin kullanışına yönelik düşünceleri nelerdir?" sorusu yanıtlanmaya çalışıldı.
Öğretmenlerin tümü (% 94.9) matematik öğretiminde birçok yöntemin bir arada kullanılmasına ya da değişik yöntemlerin değişik durumlarda kullanılmasına karşı düşüncedeler.
Beşinci alt problem "Öğretmenlerin yöntemlerin uygulanışına bakışı cinsiyete göre değişmekte midir?" şeklinde idi.
Araştırmada 43 bayan 34 erkek öğretmenin görüşlerine başvuruldu. Cinsiyete göre görüşlerde fark görülmedi (t=-1.381 p=0.171). Tıraş (2000) in yaptığı çalışma ile de bu sonuç desteklenmektedir.
Altıncı alt problem "Farklı yaşlardaki matematik öğretmenlerinin matematik öğretiminde değişik öğretim yöntemlerini kullanış biçimine yönelik düşüncelerinde farklılık var mıdır?" şeklinde idi.
Verilerin analizi için tek yönlü varyans analizi yapıldı. (F=0.992 p=0.429). Sonuçta yaşlara göre anlamlı fark bulunmadı. En yüksek ortalama 45-50 yaşlarındaki öğretmenlerde görüldü ( =78.61).
Yedinci alt problem, "İlköğretim okullarında görevli matematik öğretmenlerinin öğretim yöntemlerine yönelik düşünceleri mesleki deneyim yıllarına göre değişmekte midir?" şeklinde düzenlenmişti.
Veriler tek yönlü varyans analizi ile değerlendirildi. Anlamlı fark görülmedi ( F=1.401 p=0.235).
Sekizinci alt problem, "İlköğretim okullarında görevli matematik öğretmenlerinin öğretim yöntemlerine yönelik düşünceleri mezun oldukları okula göre değişmekte midir?" şeklinde idi. Tek yönlü varyans analiz sonuçlarına göre anlamlı fark bulunamadı (F=1,623  p=0,204).
Dokuzuncu alt problemde, "İlköğretim okullarında görevli matematik öğretmenlerinin öğretim yöntemlerine yönelik düşünceleri görev yaptıkları okullara göre değişiklik göstermekte midir?" şeklindeki soruya yanıt arandı.
Devlet ve özel ilköğretim okullarında görev yapan matematik öğretmenlerinin görüşleri alındı.        67 matematik öğretmeni resmi ilköğretim okulundan, 10 matematik öğretmeni ise özel ilköğretim okulundan seçildi.  Sonuçlara göre (t=-0.586 p=0.560) anlamlı fark bulunamadı.
Onuncu alt problem, "İlköğretim okullarında görevli yönetici ve matematik öğretmenlerinin öğretim yöntemlerinin kullanış biçimine yönelik düşünce farklılığı var mıdır?" şeklinde idi. Burada da anlamlı bir fark bulunamadı (t=-1.705 p=0.092).
5. SONUÇ ve ÖNERİLER
Araştırmanın sonucu ve öneriler aşağıda verilmektedir.
5.1 Sonuç
Geçen yüzyıl boyunca eğitim alanında bir dizi düzenlemeler, köklü yenilikler ve program içeriklerinde bir dizi değişiklikler yapıla gelmiştir. Matematik/Fen eğitiminde yapılan değişikliklerin bir dizi gerekçeleri, haklı nedenleri ve sağlam dayanakları bulunmaktadır (Ersoy,2000).
Türkiye'de matematik eğitiminde bazı sorunlar yaşanmaktadır. Gelişen dünya standartlarına göre ülkemizde matematik eğitimi henüz yeterli bir aşamaya gelmiş değildir (Aydın,2000). Sorunları çeşitli boyutları ile çözmek gerekir. Önemli boyutlardan biri matematik öğretiminde kullanılan öğretim yöntemleridir.
Araştırmamızda ulaştığımız net sonuç, ilköğretim okullarındaki öğretmenler matematik öğretiminde sadece düz anlatım yöntemine önem vermektedirler. Fidan (1986)'a göre de ilköğretim öğretmenlerinin yarısı her zaman anlatma yöntemini kullanmaktadırlar.
Görüşmelerde öğretmenler, çeşitliliğin öğretme ortamını bozacağı, öğrenmenin olamayacağı görüşündedirler. Programın yetiştirilememesi gibi bir kaygıları vardır. Kalabalık sınıflarda matematik öğretirken, en uygun yöntemin düz anlatım yöntemi olduğunu söylemektedirler.
Matematik öğretmenleri grup çalışmasına bile olumlu bakmamakta, çağdaş matematik öğretim yöntemlerini tanımamaktadırlar. Keşfetme yöntemini, tartışma yöntemini matematik öğretiminde kullanmayı hiç düşünmemektedirler. Beyin fırtınası yöntemini ise bilmiyorlar.
Genç öğretmenler de deneyimli öğretmenlerle aynı görüşte. Yaş, mesleki deneyim, sonucu değiştirmiyor.
Yöneticiler de matematik öğretiminde kullanılacak değişik yöntemlere önem vermiyorlar.
Elde edilen olumsuz sonuçlara rağmen matematik eğitiminin gelecekte değişeceği düşünülmektedir.

5.2 Öneriler
İlköğretim matematik öğretmenlerinin öğretim yöntemlerini kullanış biçimine yönelik öneriler, aşağıda sunulmaktadır:
İlköğretim matematik öğretiminde öğretme değil öğrenme esas alınmalıdır. Matematik öğretiminde kullanılabilecek öğretim yöntemleri hizmet içi eğitimler ile öğretmenlere sunulmalıdır. İlköğretim matematik programı hafifletilmelidir. Çeşitli sınıflarda görülen tekrarlar kaldırılmalıdır. Öğretmenlere çeşitli öğretim yöntemlerini uygulayabilme zamanı yaratılmalıdır. İlköğretimde sınıflar küçültülmelidir. Öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarında görev yapan öğretim elemanlarının çoğunluğu düz anlatım yöntemini kullanmaktadırlar (Gömleksiz, 1998). Demirel ve Ün  (1987) üniversite elemanlarının %86'sının öğretimde düz anlatım yöntemine çok sık başvurduklarını belirtmektedirler. Öğretim  elemanları kendi derslerinde çağdaş yöntemleri kullanmaz, öğretimde çoklu ortam yaratmazlarsa öğrencileri yani öğretmen adayları da çağdaş yöntemler kullanmayacaklardır.  Stajlarda öğretmen adaylarına değişik ve çağdaş öğretim yöntemlerini ve yeni teknolojileri kullanarak ders vermeleri sağlanmalıdır. İlköğretim matematik öğretmenleri değişik öğretim yöntemlerini bir arada kullanarak, öğrenciyi merkezde tutan bir öğretim ortamı oluşturmaları için güdülenmelidirler. Matematik öğretmenleri, olanaklar uygun olduğunda gelişmiş ülkelere gönderilmeli, böylelikle o ülkelerdeki eğitim sisteminin üstün yanlarını  görmelidirler.

KAYNAKÇA

•  
  • 1.      Aşkar P. (1999). Eğitim Politikalarında Yeni Eğilimler, Bilgisayar Dergisi, Sayı72,ANKARA.
  • 2.      Aydın B.(2000). Ülkemizde Matematik Eğitiminin Durumunu Tespit ve Geliştirme Çabaları, D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi-12, İZMİR.
  • 3.      Demirel Ö.;Ün K.(1987). Alıntı, Mehmet Taşpınar, Modüler Öğretim Yönteminin Öğrenci Başarısına Etkisi, Eğitim ve Bilim:108, ANKARA.
  • 4.      Ersoy Y.(2000). Son Dönemde Okullarda Matematik / Fen Eğitiminde Çağdaş Gelişmeler ve Genel Eğilimler, D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi-12, İZMİR.
  • 5.      Fidan N.(1986). Okulda Öğrenme, Öğretme. Kavramlar, İlkeler ve Yöntemler,Alkım Yayınevi, ANKARA.
  • 6.      Gordon Thomas, (1998). Etkili Eğitim Dizisi-3, Sistem Yayıncılık 9-5, Çeviren E. Aksoy, İSTANBUL.
  • 7.      Gömleksiz M.(1998). Kubaşık Öğrenme Yöntemi ile Geleneksel Yöntemin Demokratik Tutumlar ve Öğrenci Başarısına Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), ANKARA.
  • 8.      Mc Neil J.D. ve Wiles J.(1990). The Essentials of Teaching : Decisions Plans, Methods. NEW YORK: Mc Millan.
  • 9.      Tıraş S.(1999). Öğrenme- Öğretme Açısından Matematik Öğretmenlerinin Yeterliliği ve Etkili Olma Düzeyleri, D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı-II, İZMİR.
  • 10.  Titiz  M.T.(2000). Okulda Yeni Eğitim, Beyaz Yayınları, İSTANBUL

Yazar :	Neşe BAŞER - Serkan NARLI
Tarih :	12.03.2003
E-mail :	yersoy@metu.edu.tr

Daha Fazlası İçin